Жил бүр сэрүүний улирал эхлэхэд усны шувууд дулааныг бараадан нүүдэллэхдээ уг цогцолбор газрын горхи булгийг дайран өнгөрдөг бөгөөд тус байгалийн үзэгдлийг "Хунгийн чуулган" хэмээдэг билээ.

Арав гаруй мянган жилийн тэртээгээс одоогийн Монголын нутагт адууг гаршуулж аж ахуй, уналга эдэлгээнд ашиглаж ирсэн билээ. Монгол адуу нь жижиг биетэй ч тэсвэр хатуужилтайгаараа бусад үүлдэрээс онцгойрдог бөгөөд эх газрын эрс тэс уур амьсгалд шалгарч, нүүдэлчдийн аж амьдралын чухал байр суурийг эзэлсээр ирсэн юм.

Дундговь аймгийн Өлзийт сумын Дэл хөнжлийн ууланд Монгол бөхийн барилдаанаар наадам хийж байсан хадны зураг олдсон байна. Энэ зураг хүрлийн үеийн дурсгалд холбогдож байгаагаас үзэхэд 7,000- 11,000 жилийн өмнөх үед хамаарах ба хамгийн багаар бодоход 7,000 жилийн өмнө монгол бөх байсан гэсэн үг юм.